'Hé, dat heb ik ook!' - sterke innerlijke criticus
Gepubliceerd op 6 december 2021
Vorige week kondigde ik de blogserie ‘Hé, dat heb ik ook’ aan en vandaag trap ik ‘m af met mijn eigen ervaring en het boek dat voor mij veel heeft betekend in hoe ik met mijzelf omga.Bij alles wat ik deed, of het nou wel of niet goed ging, was er altijd een stem die zei ‘dat had meer, beter of efficiënter gekund’. Ik was erg kritisch op mezelf en eigenlijk was wat ik deed nooit goed genoeg. Niet echt helpend voor mijn zelfvertrouwen. Ik kreeg pas vertrouwen in mezelf als ik op school goede cijfers haalde of als op m’n werk een idee van mij werd geïmplementeerd, allemaal externe factoren waar ik wel wat invloed op heb, maar zeker niet volledig.
De gedachtes die ik had over mezelf en hoe ik deed waren luid en ik nam ze direct aan als waarheid. In mijn ogen deed ik het dus echt nooit goed genoeg, was er altijd een schuldgevoel bij alles wat ik deed. Hierdoor was ik continu bezig met bedenken hoe ik iets nóg beter kon doen en alle mogelijke risico’s in kaart brengen en voorkomen. Continu was ik in gevecht met het leven en voelde ik mij altijd gehaast en opgejaagd. Deze manier van omgaan met mijn gedachtes heeft ervoor gezorgd dat ik eigenlijk altijd negatief over mezelf dacht en daarmee hield ik mezelf ook op allerlei terreinen klein. De vraag ‘waar ben je goed in, wat zijn je kwaliteiten?’ zorgde bij mij altijd voor een golf aan twijfels. Ik zag heus wel dat ik bepaalde dingen goed kon, maar in gedachten kwam daar ook altijd een keerzijde of valkuil bij. Ik had vaak het gevoel dat ik teveel was, te aanwezig, te drammerig, te nieuwsgierig, te eigenwijs, te veeleisend, te behoeftig. Er was continu een persoontje dat negatief en kleinerend commentaar had op alles wat ik zei en deed en dacht. Voor de buitenwereld was dat niet zichtbaar, hooguit werd ik als onzeker gezien, maar vanbinnen stampte ik eigenlijk continu mezelf de grond in. En hoe langer ik dat deed, hoe krampachtiger ik me door het leven bewoog en hoe moeilijker het voor me werd om op een leuke, ontspannen manier er wat van te maken. Mede door deze manier van denken over en praten met mezelf, raakte ik in 2020 overspannen en later bleek hier een angststoornis achter te zitten.
In die tijd las ik diverse boeken over mentale gezondheid en zo kwam ik het boek ‘Zelfcompassie’ van Kristin Neff tegen. Best een flink boek, maar ik las het vlot door. Deels doordat veel van de zienswijzen worden uitgewerkt met voorbeelden en onderzoeken die gedaan zijn, en bij elk hoofdstuk zitten opdrachten om het praktisch te maken. Maar ook doordat het iets in me raakte, het opende mijn ogen voor hoe het ook kon. Dat de gedachten die ik heb niet per definitie waarheid zijn en dat ik het gesprek aan kan gaan met mijn innerlijke criticus. Zo ben ik mijn innerlijke criticus gaan benaderen vanuit ‘bedankt voor je waarschuwing, ik heb je gehoord. Kun je nu ook iets positiefs zeggen over de situatie?’. En dat bracht een ommekeer, want ik leerde hiermee om ook positieve, bemoedigende gedachten te hebben.
Dit boek was het eerste duwtje in de rug dat ik kreeg m.b.t. zelfliefde. Het opende mijn ogen voor hoe vijandig ik was naar mezelf en gaf me het inzicht dat ik beter m’n eigen beste vriendin kon zijn. Zodat ik ook op mezelf kon leren vertrouwen, leren dat ik er echt altijd ben voor mezelf en mezelf niet steeds in de steek laat. Je kunt je eigen support system zijn waar je rotsvast op kunt bouwen.Kristin beschreef in het begin van het boek zeer treffend de gevolgen van een laag zelfbeeld en je innerlijke criticus aannemen als waarheid. Ik ging ervoor zitten en schreef mijn antwoord uit op de vraag ‘Hoe behandel je jezelf als je in het leven op problemen stuit?’. En daar schrok ik van, want er was niks waarmee ik mezelf bemoedigde. Ik kreeg altijd de wind van voren van mezelf.
Toen ik dat eenmaal in beeld had, kon ik het ook in mijn dagelijks leven gaan herkennen. Dat vergt best wat oefening, en zeker in ‘t begin besef je pas achteraf dat je weer kattig deed tegen jezelf. Maar nu, een jaar en veel oefenen later, kan ik zeggen dat het steeds meer een gewoonte wordt en ik vaker helpend dan negatief gesprek voer in m’n hoofd. En als ‘t negatief is, herken ik het sneller en kan ik dus ook sneller ingrijpen.
Het is een flink proces zoiets, om vanuit liefde voor jezelf te gaan denken en handelen. Het vraagt veel oefening en bewustwording, ga maar eens stilstaan bij alle gedachten die je hebt over jezelf! Wat mij hierbij hielp waren de opdrachten uit het boek, die helpen je bewust te worden van je gedachtes en er een meer helpende reactie op te formuleren. En daarnaast probeer ik regelmatig te lummelen: gewoon even een half uurtje te gaan zitten of liggen en m’n gedachten te observeren (geen telefoon, tv, muziek, niks), zodat ik ook echt even de tijd had om bewust te horen wat mijn gedachten nou precies waren. Het liefst zou ik dit dagelijks doen en ik ben al tijden bezig om het een gewoonte te maken, maar ik vind ‘t erg lastig om hier elke dag prioriteit aan te geven.
Welke tip zou je lezers willen geven?
Wees ook eens kritisch op je innerlijke criticus. Zeg hem/haar ook eens dat ‘ie nu wel een keer z’n mond mag houden of nodig hem/haar uit om ook eens iets vriendelijks tegen je te zeggen. Je innerlijke criticus een naam geven helpt ook goed om ‘m aan te spreken. Mijn innerlijke criticus heb ik toen Jenny genoemd, omdat ze altijd zo zat te jennen over alles wat beter had gekund.
Ook leuk om te doen is een zelfcompassie testje invullen. Vooral leuk als je net begint aan dit onderwerp om het dan nu en bijvoorbeeld over een jaar in te vullen. Dan kun je zien hoe je inmiddels hierin gegroeid bent.
Heb je nog een favoriete quote uit het boek?
“Probeer compassie te voelen voor het feit dat het nu eenmaal heel moeilijk is om een onvolmaakt mens te zijn in deze extreem competitieve samenleving”
“Vriendelijkheid jegens onszelf stelt ons in staat ons veilig te blijven voelen terwijl we reageren op pijnlijke ervaringen, waardoor we niet meer hoeven te handelen vanuit een gevoel van angst”
Ben je benieuwd geworden naar het boek, doe hem dan cadeau aan jezelf of aan iemand dichtbij die hiermee worstelt.
Wil je reageren op dit blog? Dat kan op Instagram bij de bijbehorende post.
Heb jij ook een boek, podcast of social media account waar jij veel van jezelf in herkende en dat jou op weg heeft geholpen in jouw proces? Dan wil ik je graag uitdagen om daarover te delen, zodat anderen zich weer in jouw verhaal kunnen herkennen. Geef je hier op voor de blogserie ‘Hé, dat heb ik ook!’.